De economie in Nederland laat de eerste tekenen van herstel zien. De rigoureuze maatregelen van het Kabinet Rutte II lijken vruchten af te werpen. Althans als we de berichtgeving in de media mogen geloven. Het balans, tussen sociaal en economisch handelen, in de huidige samenleving is echter nog ver te zoeken. Groeiende bedrijven zijn in de eerste kwartalen 2015 ernstig op zoek gegaan naar gemotiveerde arbeidskrachten. Als we de cijfers van het CBS echter moeten geloven dan hebben we in Nederland (meting januari 2015 ) ruim 632.500 werklozen, waarvan ruim 24% bestaat uit 18 tot 27 jarigen. Althans dat is wat de statistieken zeggen. De praktijk is echter weerbarstiger, want wie een poging doet om deze jonge werklozen op te sporen, komt in een wirwar van regelgeving, gemengde en individuele belangen, subsidiecarrousels en vooral oude denkwijzen bij het begeleiden van jonge werkzoekenden richting de arbeidsmarkt.
De al eeuwenoude politieke tweespalt tussen links en rechts speelt op! De economische motor van Nederland bestaat voor een groot deel uit Midden- en Klein Bedrijven die het herstel wel zien maar nog niet allemaal ervaren. Degene die de eerste effecten nu merken zijn op zoek naar nieuwe arbeidskrachten om in te spelen op groei. In eerste instantie van tijdelijke aard, want door de economische crisis van de afgelopen jaren is het aannemen van vast personeel voor een MKB’er nog steeds zeer risicovol. De rechtse partijen, met de VVD als koploper, kijken hoopvol uit naar de economische groei. En toch spelen er onder water beperkingen die de groei zomaar onverwachts kunnen doen stagneren. Het gemis van goed gemotiveerde en arbeidskrachten! Let wel: Ook voor mensen zonder startkwalificaties liggen er kansen!
In de dualistische Nederlandse samenleving, waar de afstand tussen links en rechts ogenschijnlijk lijkt te slinken, komt de paradox van werkloosheid boven drijven. Een tocht langs de vele MKB’ers heeft wel duidelijk gemaakt dat er werk genoeg is. Zelfs gedurende de afgelopen crisis zijn er vele burgers elder uit de Europese Unie actief aan de slag gegaan in Nederland. Zij komen veelal vanuit diverse (Oost-)Europese landen om ver van het thuisfront met hard werken het geld te verdienen wat thuis niet mogelijk is. Je kunt je dan ook sterk afvragen waar de omissie zit in Nederland en met name op de arbeidsmarkt. Het stelsel van sociale voorzieningen in Nederland is onhoudbaar geworden door de grote aantallen van werklozen. Daar is niet alleen de crisis de oorzaak van. Ook een ogenschijnlijke gebrek aan motivatie in combinatie met het sociaal stelsel zorgen voor het de instandhouding van het groot aantal werklozen in Nederland.
De begeleiding van werklozen is een ware industrie op zich geworden. In de kern zou het moeten neer komen op jezelf overbodig maken door het op overzichtelijk termijn aan de slag krijgen van mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Hoe mooi zou het zijn als je dat lukt? Wanneer daarmee een ook nog eens een juiste waardering verdiend dan mag je daar trots op zijn. De wereld zit alleen anders in elkaar. Als je je dagelijks brood moet verdienen met ‘het naar de arbeidsmarkt begeleiden’ van met name jonge werklozen, dan ontstaat bij succes de angst dat je in de toekomst jouzelf moet gaan begeleiden. Wanneer de utopische situatie gaat ontstaan dat de voorraad werklozen oplost, dan sta je met lege handen. Toch? Het getuigt in deze niet van langtermijn visie, want er zullen altijd mensen van werk naar werk gaan. Bedrijven blijven veranderen, keuzes van mensen wijzigen, individuele personen groeien waardoor wensen voor een nieuwe stap er altijd zijn. Kansen voor werk zijn er velen volop aanwezig. Nu de wil nog weten te stimuleren!
Het gaat in de kern duidelijk om de kwaliteit die je inzet en de intrinsieke waarde waarmee je als ‘begeleider van werklozen’ helpt om de afstand te verkleinen tussen de persoon en de arbeidsmarkt. Een strikte methodiek is er niet, want wat voor de ene persoon ideaal is qua begeleiding, werkt totaal niet voor de ander. De diversiteit van de individuele kwaliteiten, wensen en dromen staan centraal tussen de persoon en het bedrijfsleven. Daar waar de vraag vanuit het bedrijfsleven verandert, moet mensen het aanpassingsvermogen hebben om daar op in te spelen. Die kracht, die flexibiliteit en die kwaliteit moet een goede begeleider in zich hebben. Het gaat niet alleen om een cursus Nederlands, om alleen arbeidsmores en moraal, om de flexibiliteit om de handen uit de mouwen te steken. Concreet gaat het om de wil om zelf iets van jouw eigen toekomst te willen maken. Jij bepaalt zelf hoe waardevol jouw toekomst is! En bij die vaststelling past het niet dat ‘men’ jou vasthoudt in projecten waar de begeleiding gericht is op het langdurig begeleiden van werklozen zonder een directe waardering gebaseerd op bereikte resultaten.
De paradox is dat vele projecten tegen relatief lage opstartkosten mogelijk is, waarbij focus moet zijn voor een zelfdragend karakter voor de toekomst. De projecten moeten een eindigheid kennen, een zelflerend vermogen borgen en de intentie hebben om zichzelf op te heffen als het aanbod van werklozen substantieel daalt. Of dit nu door economisch herstel of sublieme begeleiding wordt veroorzaakt. Het tegenover gestelde is echter de waarheid op dit moment. Er ontstaan ineens ‘sociale ondernemingen’ die zich ‘slecht’ alleen bezighouden met begeleiden zonder enige vorm van resultaatgerichtheid. Termen als ‘fit maken voor arbeid’, ‘uitbreiden van netwerk’ en ‘begeleiden bij arbeidskeuze’ kan alleen als waardevol worden bestempeld als de vraag vanuit het bedrijfsleven daarmee wordt beantwoord. En het bedrijfsleven? Die moeten het vertrouwen krijgen en behouden om mensen weer in dienst te nemen zonder dat er continu over subsidie van de arbeidsplaats behoeft te worden gesproken. Een vorm van compensatie om een leerperiode mogelijk te maken is gezond, maar een vergoeding voor het verkrijgen van ‘goedkope’ arbeidskrachten past niet bij een gezonde bedrijfsvoering. Het compenseren van ‘verminderde arbeidscapaciteit’ of ‘extra inspanning voor begeleiding’ is begrijpelijk, maar moet zeker een eindig karakter hebben met duidelijk resultaat in de vorm van volledig betaalde arbeid!
We kunnen in iedergeval stellen dat de komende jaren er nog genoeg te doen is. De voorraad van ‘werklozen’ is dermate groot dat het economisch herstel dat zich vertoont, niet alleen gaat zorgen voor afname van werklozen. Het op zinvolle wijze Stimuleren, Motiveren, Activeren en Kwalificeren (SMAK® Methodiek) van werklozen verdient volop de aandacht om serieus te komen tot reductie van de grootste kostenpost van het Nederlands sociaal stelsel, de talentvolle arbeidskracht zonder werk! De ‘begeleider van de toekomst’ en de organisaties waar zij werkzaam zijn moeten het lef hebben om zichzelf overbodig te durven maken. Ook hier geldt: “De enige constante in de wereld is verandering!“
Hopelijk zet de groei door en gaat de WWZ nog zijn vruchten afwerpen.