Amsterdam/Den Haag – Het is een omgekeerde wereld aan het worden in Nederland. De arbeidsmarkt in Nederland krimpt en vacatures nemen af volgens wetenschappelijk onderzoekers. Looncompensatie moet voor grote werkgevers het stimulans vormen om banen en werkstages voor (jeugdige)werkelozen beschikbaar te stellen. De overheid koopt met belastinggeld arbeid in bij het bedrijfsleven. Of het de sleutel is om de arbeidsmarkt positief te beïnvloeden moet op termijn nog blijken. Wij geloven als een groep van samenwerkende sociaal ondernemers in het sociaal innoveren.
Stichting InnoComm biedt samen met een breed platform van sociaal ondernemers een serieuze oplossing om de (jeugd)werkeloosheid te bestrijden: Het Amsterdams Talentenhuis.
“Hetzelfde te doen over en weer en verschillende resultaten verwachten is krankzinnigheid!” aldus Albert Einstein. Sociaal ondernemers maken het verschil door zich met innovatieve concepten telkens aan te passen aan het enige vaststaand feit in onze samenleving… Verandering!
Subsidie van banen loonde niet
In het verleden hadden we de gesubsidieerde “Melkertbanen“, vernoemd naar de toenmalige PvdA minister Ad Melkert van Ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid. Doel van de gesubsidieerde banen was om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werkervaring op te laten doen, waarna Instroming en Doorstroming moest volgen. Toenmalig VVD-staatsecretaris Mark Rutte maakte in 2002 een eerste stap om een einde aan de subsidiëring aan de voormalige “Melkertbanen” te maken om ruim € 680 miljoen te besparen. Hiermee nam Mark Rutte alle voordelen weg voor werkgevers om (jeugdige)werkelozen nagenoeg vrij van kosten werkervaring te laten opdoen. De in- en doorstroom bleek niet op grote schaal de bedoelde werking te krijgen die was opgenomen in de doelstellingen. De “Melketiers” stroomden niet massaal door naar regulier betaalde banen, want die waren er klaarblijkelijk niet in het bedrijfsleven. Althans niet in de hoeveelheid in de branches zoals was bedacht. Of men vond het wel makkelijk deze goede krachten. In 2004 is besloot de Rijksoverheid om de ID-banen, de opvolger van de “Melkertbanen”, definitief op te heffen.
De juiste mens heeft de verkeerde baan
Ruim tien jaar later wordt er een nieuwe poging genomen om arbeidsplaatsen en werkervaringsplekken te creëren. Deze keer is het de PvdA minister Lodewijk Asscher die € 600 miljoen beschikbaar stelt om (jeugdige)werkelozen aan de slag te helpen. De verwachting is dat de populatie niet werkende jongeren in 2014 gaat oplopen naar ruim 12,6%. De welvaart in Nederland wordt substantieel met miljarden omlaag gedrukt. De verschuiving binnen de arbeidsmarkt zorgt vooral voor veel “scheefwerk”. Arbeid wat voorheen werd gedaan door hoofdzakelijk lager opgeleide mensen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, wordt nu gedaan door mensen die hoger en in andere richtingen zijn opgeleid.
De juiste arbeid op de verkeerde locatie
In het Midden- en Kleinbedrijf is men er al achter, 10% haalt nu al werk terug uit de lage-lonen-landen. Werk wat is uitbesteed naar lage lonen landen gaat meer en meer kosten. De business case draait zich langzaam negatief door stijgende tarieven in deze landen. De bijkomende kosten door inefficiëntie in communicatie en de complexiteit in de bedrijfsprocessen, maakt dat men nu de activiteiten weer zelf wenst te gaan doen. De transitiekosten voor het uitbesteden is nog niet terugverdiend, maar zelfs dat weegt niet op tegen de voordelen die er te bereiken zijn. En met de mogelijkheden om banen voor niet en lager opgeleide mensen gesubsidieerd te krijgen helpt mee, maar het is nog geen complete duurzame oplossing voor het structureel omlaag brengen van de kosten voor het uitvoeren van arbeid. De eerste stap wordt nu wel gezet om arbeid terug te halen. De politiek maakt zich druk en stelt belangrijke vragen in de Tweede Kamer.
De juiste eis met de verkeerde uitwerking
De overheid probeert met eisen voor Social Return in Europese Aanbestedingen af te dwingen dat het bedrijfsleven kansen geeft aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het is echter niet voor alle werkgevers uitvoerbaar om “iemand met een bijzonder label” een kans te geven. De controle van de overheid op de uitvoering is soms erg lastig te doen, waardoor de eis niet het beslag krijgt zoals bedoeld. De aanwezigheid van de eis in de aanbestedingen is goed omdat de vrijblijvendheid om maatschappelijk verantwoord te ondernemen wordt weggenomen. Het is een halve maatregel omdat er door de overheid nog nagenoeg geen alternatieve invulling wordt toegestaan en er ook geen adequaat toezicht plaats vindt.
Social Return niet als kerntaak
“Schoenmaker blijf bij je leest!” is waar het om draait. De primaire taak van de overheid is om beleid uit te stippelen, deze (grond)wettelijke te borgen en toezicht te houden op correcte uitvoering. Het bedrijfsleven richt zich op het leveren van specifieke diensten en/of producten om het bestaansrecht te rechtvaardigen, gebaseerd op intrinsieke motivatie (lees: kerntaken). Voor het overgrote deel van de bedrijven is het geen sinecure om invulling te geven aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het wordt in sommige gevallen zelfs ervaren als een onevenredige belasting. Soms wordt er vanwege de verplichting om invulling te geven aan Social Return, gekozen om voor de duur van de verworven opdracht enkele mensen aan te nemen uit de groep met een afstand tot de arbeidsmarkt, doch deze direct weer te laten vertrekken als de opdracht of contract afgerond is. Of er wordt een kortdurende training verzorgd voor een beperkte groep (jeugdige)werkelozen. Het zijn echter geen structurele duurzame oplossingen.
Sociale Innovatie brengt nieuwe kansen
De oplossing ligt dichterbij dan u denkt. In Nederland is een sterke opkomst van sociale ondernemers gaande. Vanuit intrinsieke waarden richten deze ondernemers zich op het ten uitvoer brengen van maatschappelijk verantwoorde activiteiten als kerntaak. De doelstelling is gericht op het ondersteunen van mensen waarvan de algemene indruk is dat zij een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. De waarheid is echter weerbarstiger, want wie bepaalt of iemand een afstand heeft tot de arbeidsmarkt? En op basis van welke criteria? Het winstoogmerk van sociaal ondernemers is groei van sociale cohesie waarmee ‘een duurzame verbinding tussen arbeid en arbeidskrachten’ gaat ontstaan. Het vertrouwen zit in het opbouwen van consistentie in de ecologische economische cirkel. De Business Case, het financiële model van sociaal ondernemer is gebaseerd op het creëren van waarde op termijn van 3 tot 5 jaar. Het financieel rendement van deze wijze van bedrijfsvoering komt voort uit de combinatie van verschillende factoren. Iedere betrokken partij bij het primaire proces heeft zijn of haar eigen rendement. Voor iedereen geldt ere wie ere toekomt!
Samenwerken in Sociaal Domein is niet wollig
Voor de overheid is het reduceren van maatschappelijk kosten, op jaarbasis ca. € 12,4 miljard (bron: CBS), een belangrijke focus. In het bedrijfsleven is de werving van geschikte arbeidskrachten een kostbaar proces. Het hiaat in de triangel tussen de (toekomstige) arbeidskracht, het onderwijs en bedrijfsleven is erg groot en diffuus geworden. Sociale ondernemers actief in de triangel pogen de triangel te verkleinen door verbindingen te versterken en processen te vereenvoudigen. Het sociaal platform vormt daarmee een solide basis om ook in andere zakelijke kringen tot verbinding en realisatie van financieel rendement te komen. Een gezonde combinatie van zakelijk inzicht en sociale betrokkenheid is verre van wollig. Het kan zelfs met het juiste concept zorgen voor een serieus imago. De overheid en het bedrijfsleven doen er goed aan om een andere visie te gaan ontwikkelen over de kracht van samenwerken met innovatieve sociaal ondernemers.
Innovatie Community van sociaal ondernemers groeit!
Stichting InnoComm, wat staat voor Innovatieve Community, biedt samen met een sterke groep van sociaal ondernemers de kans aan overheden, onderwijs en bedrijfsleven om te deel te nemen in Het Amsterdam Talentenhuis. Een programma om (jeugdige)werkelozen te ondersteunen bij het op een andere wijze betreden van de arbeidsmarkt. Deelnemers volgen een 4-weeks Team Battle met gebalanceerd dagprogramma verstevigd met een mentorprogramma Seniors4Talents van 6 maanden waarin men leert wat de eigen ambities, talenten en (on)mogelijkheden zijn en toewerkt naar een persoonlijke Challenge. Ieder mens heeft talenten. Het is maar op welke niveau je het talent wil laten ontplooien.
Het programma Het Amsterdam Talentenhuis is als methodiek en concept een goede mix van samenwerking tussen sociaal ondernemers, overheid, bedrijfsleven, onderwijs en onderzoeksbureaus. Resultaat is om (jeugdige)werkelozen direct na de gestelde periode te laten uitstromen naar structurele en duurzame oplossingen voor betaalde arbeid, (betaalde) leer/werkstage en/of onderwijs. Ongeacht de richting van uitstroom moet het ertoe leiden dat iedereen binnen maximaal 6 maanden betaalde (zelfstandige) arbeid verricht of een betaalde leer/werkstage heeft.
Wilt u meer informatie, participeren in Het Amsterdams Talentenhuis, een lezing of workshop laten verzorgen over de onderwerpen in dit blog? Vul dan het contactformulier in! Er wordt dan binnen twee werkdagen contact met u opgenomen.
Bronnen: