Amsterdam – Het is bijna drie maanden na de landelijke verkiezingen in Nederland wanneer ik, op een druilerige middag met zo nu en dan een zonnestraaltje, dit blog schrijf. Op de TV wordt het concert op het Java eiland uitgezonden, met het nummer van Jeroen van de Boom ‘Één wereld’ galmend uit de boxen. De inspiratie is volop aanwezig om te schrijven. Wanneer ik zo om mij heen kijk dan zijn er vele onderwerpen waar ik over kan schrijven.
Belangrijk is om nu dicht bij de kern te blijven en kies bewust voor ‘respect‘ in relatie tot leiderschap. In dit blog richt ik de aandacht op politiek. Ingegeven door de uitslagen van de verkiezingen ben ik persoonlijk de mening toegedaan dat het politieke doel ver voorbij wordt geschoten. We moeten terug naar de basis, waar ‘respect in leiderschap’ moet gaan leiden tot verregaande oplossingen voor de problematiek in de huidige maatschappij.
Uitgangspunt
Laat ik beginnen met het uitgangspunt. Schrijven over ‘respect‘ betekent dat je eerst allemaal weet wat de betekenis van het woord is. We moeten het wel over hetzelfde hebben. In Wikipedia staat letterlijk als verklaring over ‘respect‘:
Quote Wikipedia: “Respect betekent aanzien, eerbied of waardering, die men heeft voor (of ontvangt van) iemand vanwege zijn kwaliteiten, prestaties of vaardigheden. Het woord betekent oorspronkelijk “omzien naar”, en vandaar “rekening houden met”.”
Alvorens ik enkele maatschappelijke elementen ga benoemen, betekent de letterlijke verklaring van ‘respect‘ dus ‘omzien naar’ en dus ‘rekening houden met’. Nu duidelijk is wat ik versta onder de verklaring van ‘respect‘ hoop ik ook dat de lezers van dit blog de context benutten om de eigen gedachtegang en mening te vormen over ‘Respect is de fundering van Leiderschap!’.
Respect voor politieke verkiezingen
In 1922 is in Nederland het ‘volledig algemeen kiesrecht‘ ingevoerd. Voorafgegaand door kiesrecht voor mannen (1917), gevolgd door kiesrecht voor vrouwen (1919) teneinde te komen tot een compleet kiesrechtstelsel. Het betekent dat de Nederlandse burger het recht heeft om zijn/haar politieke keuze kenbaar te maken tijdens de verkiezingen. Ondanks er normaliter tegenover een recht ook een plicht staat, is het met stemrecht niet zo geregeld. Er is géén stemplicht, en sinds 1970 ook géén opkomstplicht. Het is natuurlijk wel wenselijk dat zoveel mogelijk burgers de politieke keuze kenbaar maken om te zorgen dat de politieke vertegenwoordigers ook een afspiegeling zijn van de maatschappij. Het niet uitbrengen van je stem is dus eigenlijk jezelf de kans ontnemen om ‘invloed’ te hebben over hoe ons land wordt bestuurd en vooral door wie. Het niet-stemmen kun je dan ook zien als het ontbreken van respect voor je eigen mening. Andersom is het ook zo dat politieke leiders de stroming van de maatschappij bepalen op basis van wat de burger graag gerealiseerd wenst te zien. Een stem heeft dan ook invloed op het gedrag van de politieke leiders en het programma waar zij voor staan.
Respect voor de politiek
De burger is in de historie regelmatig geconfronteerd met politieke beslissingen welke niet in de beleving was met een gemaakte keuze tijdens een politieke verkiezing. Het geloof in ‘de stem’ is daardoor onder druk gekomen. De gemiddelde burger is het vertrouwen kwijt in de politiek en kiest ervoor om niet te kiezen of strategisch te kiezen.
De gevestigde partijen hebben duidelijk moeite om een stabiel beeld vast te houden van een solide achterban. De groep zwevende kiezers wordt zienderogen groter. Ontevredenheid over genomen beslissingen door voorgaande kabinetten, met name over economie, sociaal stelsel, veiligheid en milieu, zorgen er voor dat de burger het vertrouwen blijft verliezen in de politiek. Het is de voedingsbodem voor politici om d.m.v. populistisch woordgebruik vooral de ontevreden burger aan zich te binden. En aangezien de groep ontevreden burgers steeds groter wordt, tekent zich dit heel duidelijk af in de tussentijdse peilingen. Het ‘respect‘ voor de politiek neemt zienderogen af. We kunnen alleen niet zonder politiek. De democratische vormgeving van ons land vraagt ons als burgers om met onze keuze mee te denken en te beslissen over de toekomstige richting van ons land. Regeren is vooruitzien en vraagt visie om de missie te kunnen succesvol voltooien. En een missie kan alleen slagen als er draagvlak is. De cirkel is rond, want draagvlak wordt inhoud gegeven door de kiezende burger. Het ‘respect‘ voor de politiek moet dus weer worden hersteld!
Respect voor de kiezer
De verkiezingen van 9 juni 2010 is één die aandacht zal houden in de geschiedenis. De ontevredenheid van de burger is op een zodanig niveau gekomen dat het politici met een extreme gedachtegang lukt om een serieus aantal stemmen te verkrijgen. Uiteraard gaat dit ten koste van de zittende partijen zoals Christen-Democratisch Appèl (CDA) en Partij van de Arbeid (PVDA). De burger kiest bewust voor een sterke beweging naar rechts. De Volkspartij voor Vrijheid & Democratie (VVD) weet een goede zetelwinst te boeken maar net niet genoeg om direct een regerende partij te worden. Er ontstaat een bijzondere situatie in Nederland. De verschillende scenario’s passeren. De stem van de burger heeft geklonken als een klok, echter lijkt het erop dat de politici de “bel”, het signaal van de stemming niet begrijpen. Om nog maar te zwijgen over het ‘respect’ voor de kiezer en in bredere zin het ‘respect’ voor ons democratisch stelstel. De verkiezingsuitslag heeft het vormen van een coalitie niet eenvoudig gemaakt. Daarom is het belangrijk dat meer mensen het stemrecht daadwerkelijk gaan uitoefenen.
Een nipte meerderheid van VVD en een stevige overwinning van Partij voor de Vrijheid (PVV) op de gevestigde partijen betekent wel een hard signaal voor rechts, maar net niet genoeg om een totaal rechtse formatie te verkrijgen. Om tegenwicht te geven tegen een té extreme rechtse beweging ineens, is het wenselijk om een meer in het midden gepositioneerde partij in de formatie te hebben. Het CDA, ondanks het substantiele verlies, komt in aanmerking om de formatie te versterken. En wat schetst een ieders verbazing? Zij “weigeren” iedere vorm van samenwerking met de PVV. In plaats van het (politieke) dialoog aan te gaan, slaan zij de verkiezingsuitslag compleet in de wind. Een totaal gebrek aan respect voor de burger, welke zijn/haar stem heeft doen klinken.
Vanaf 9 juni jl. tot aan de dag van vandaag is er nog geen uitzicht op een stabiele formatie van een kabinet welke de komende periode ons land moet gaan regeren. Meerdere scenario’s hebben niet geleid tot de formatie. Ergo, door de wisselingen van de formateurs, menen vele oud-politici zich nu te moeten bemoeien met de formatie. Het respect wat zij hebben verdiend in het verleden, breken zij zelfstandig af door elkaar te pas en te onpas te beschuldigen. Een uitspraak welke mij in de afgelopen week totaal in het verkeerde keelgat schoot, was die van een oud-politicus. Hij is de mening toegedaan dat zijn stem in de partij dubbel moet worden geteld. Klaarblijkelijk is deze oud-politicus van mening dat het stemrecht niet voor alle burgers gelijkwaardigheid kent. In het kiesrecht wordt nergens gesproken over het hebben van ‘dubbel stemrecht’, dus ook niet door voorheen uitgeoefende functies. Dit staat voor mij los van het feit dat iemand door bijzondere prestaties voor ons land een gezond respect mag genieten.
Respect voor de Democratie
De verkozen volksvertegenwoordigers, ongeacht van welke partij, moeten dus het respect van de kiezende burger respecteren. Zoals een goed persoon betaamt, dient het dialoog te worden gevoerd om tot elkaar te komen. Anderzijds is het voor de PVV belangrijk om het besef te krijgen dat afvlakking van het extremisme van bepaalde groepen alleen kan plaatsvinden als de gedachtegang en daaruit voortvloeiende uitspraken op een genuanceerde wijze plaatsvinden. Democratie betekent letterlijk: “Volksheerschappij”. Het is een bestuursvorm gebaseerd op het menselijke ‘gelijkheidsideaal‘.
Quote Wikipedia: “Als iedereen vrij en gelijk in rechten en plichten geboren is (zoals in het eerste artikel van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat) dan heeft ook niemand méér recht dan een ander om bepaalde wetten vast te stellen of beslissingen te nemen.”
Respect voor het Leiderschap
Met alle informatie in dit blog doorgenomen, kunnen we tot een duidelijke conclusie komen. Er is leiderschap vereist! Het ontbreekt op dit moment aan leiderschap om de democratisch tot stand gekomen verkiezingsuitslag te vormen tot een solide kabinetsformatie. Wanneer we de tussentijdse peilingen er nu op naslaan komt één punt sterk bovendrijven. De burger voelt zich ‘genomen’ om maar even met normale termen te spreken. Zij hebben, iedere burger voor zich, op zijn of haar partij gestemd en merken nu dat de ‘leider’ niet de stem vertegenwoordigd zoals bij de verkiezing is uitgebracht.
Het respect voor het leiderschap van zijn/haar partij blijkt niet de inhoud, de kracht, het elan te hebben om tot een formatie te komen. En mede doordat de leiders van de meeste partijen vergeten zijn goed te kijken naar de wens van de gemiddelde burger, zie mijn blog over electorate verdeling, krijgt een PVV door populistische uitspraken een steeds groter wordende greep op de burger. En het is nog begrijpelijk ook! Zonder dat ik het als ‘goed’ bestempel, want mijn mening is dat er een gezonde politieke balans moet zijn om een democratie te kunnen laten werken. Het ontbreekt meerdere ‘leiders’ op dit moment aan leiderschap!
Leiderschap vraagt letterlijk om ‘omzien naar’ welzijn, veiligheid, milieu en economie voor ons land en dient ‘rekening te houden met’ het ‘gelijkheidsbeginsel’ dat iedere burger (wettelijk) gelijke rechten en een gelijke behandeling in gelijke gevallen toekent.
Quote Wikipedia: “Het gelijkheidsbeginsel kan gerekend worden tot de gelijkheidsrechten onder de grondrechten en/of mensenrechtenen is vastgelegd in veel internationale verdragen. In de Nederlandse grondwet is het verankerd in artikel 1. Het beginsel heeft met name betrekking op gelijke behandeling ongeacht godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat.”
Het respect voor leiders kan dan ook alleen aanwezig zijn als de leiders zich aan de laatste twee alinea’s houden. Het gevolg dat ontstaat als hiervan wordt afgeweken, is dat het respect voor de ‘leiders’ zich gaat aftekenen in een volgende verkiezing!
Mijn persoonlijke conclusie
Een ieder die zich al eerder heeft gebogen over mijn blog’s weet dat ik voorstander ben van het ‘Liberalisme‘. De burger als individu en onderdeel uitmakende van het groter geheel wat wij ‘samenleving‘ noemen staat centraal. Het is dan ook duidelijk verklaarbaar dat mijn persoonlijke voorkeur zich uit in het gedachtegoed van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD).
Desalniettemin lukt het ook de VVD niet om de kiezers te overtuigen van het belang van de vrijheid en democratie. De gemiddelde kiezer heeft over de VVD de mening dat het ‘de partij voor de rijken’ is. Het eerste woord van de partijnaam is echter ‘Volkspartij’. Je kunt je dus de vraag stellen als partij of je wel goed tot uitdrukking laat komen dat je dé partij bent voor het volk. Werk aan de winkel, zou mijn vader hebben gezegd. De mouwen moeten omhoog, de communicatie duidelijker en transparanter naar de burger. De ‘leiders’ moeten durven staan voor de principes van de partij en onze vrije democratische rechtstaat.
Tenslotte…
Mijn conclusie komt erop neer dat:
“een groot ‘leider’ zich kenmerkt door het ‘individu’ te stimuleren zich te ontplooien, de omgeving te creëren om te groeien en door ‘samenwerking’ van ‘individuen’ gezamenlijke resultaten te laten bereiken.”
Voor de Nederlandse samenleving betekent het concreet dat we moeten streven naar een respectvolle maatschappij waarin we ons als burgers veilig voelen, er een economisch gezonde balans is zodat we een rechtmatig sociaal stelsel kunnen hanteren en we waarborgen voor de toekomst qua duurzame samenleving creëren voor de toekomstige generaties…
© 2010 Richard Raats
Bronvermelding: Bij het schrijven van mijn artikelen maak ik voor onderzoek gebruik van Internet. Een goede bron van informatie is Wikipedia. De verwijzingen hebben enkel tot doel het eenduidig houden van definities, informatie en opvattingen.