AMSTERDAM – Het blijft een wonder! Je streeft naar een bepaald doel. Bij bereiken van het doel merk je pas dat je de plank totaal hebt misgeslagen. Er blijken neveneffecten te zijn ontstaan die een nog grotere impact hebben dan je ooit had kunnen voorzien. Wat is dan de oplossing?
Nederlanders zijn té duur
Het vraagstuk ‘Waarom neemt iemand in Nederland niet actief deel aan het arbeidsproces?’ houdt mij persoonlijk aardig bezig. We hebben in Nederland een ernstige behoefte aan mensen die arbeid willen uitvoeren waardoor er uit diverse landen arbeidskrachten gehaald moeten worden. In het zuiden van het land zijn Portugezen en Grieken volop aan de slag. Het eerste argument is gelijk ‘Nederlanders zijn té duur ten opzichte van buitenlandse arbeidskrachten’. Los van prijs/kwaliteitsverhouding kom ik er in mijn onderzoeken ook meer en meer achter dat er diepere oorzaken blijken te zijn. De onderzoeksresultaten zijn nog lange van compleet. Toch wil ik mijn eerste indrukken vast delen om een discussie te laten ontstaan over ‘Hoe krijgen we de arbeidsmarkt weer gezond?’
Noodzaak tot veranderen
De kosten voor een Nederlandse arbeidskracht wordt bepaald door een té hoge belastingdruk. De hoogte van de belastingdruk wordt weer veroorzaakt doordat veel mensen niet actief deelnemen aan het arbeidsproces. Het gaat hier niet om terecht of onterecht, maar om de kostenstructuur die veroorzaakt dat de financiële druk in Nederland zo hoog is. In de komende jaren krijgen we met een substantiële stijging te maken, een serieuze vergrijzing en ten gevolge daarvan een vermindering van actief aan het arbeidsproces deelnemende mensen. Een volgend economisch effect in negatieve zin zal zich gaan aandienen. De noodzaak om te veranderen is hoog.
Politieke besluiten
Wanneer mensen niet actief kunnen deelnemen aan het arbeidsproces hebben we in Nederland een sociaal stelsel wat voor mensen voorziet in de basis behoefte. Gelukkig maar, anders had dit blog over hele andere dingen gegaan dan ‘Hoe zouden we een oplossing kunnen vinden?’. De kosten voor het sociale stelsel reizen de pan uit, waardoor nu zelfs gepensioneerden worden gekort. De balans tussen werkenden en niet-werkenden begint door te slaan naar de verkeerde kant waardoor de financiering van het sociaal stelsel onmogelijk te handhaven is. Verhoging van de pensioenleeftijd is één van de maatregelen die zou moeten helpen om ‘inkomsten voor het sociale stelsel te garanderen’ en ‘uitgaven aan het sociaal stelsel te beperken’. Het beschikbaar maken van inactieve arbeidskrachten, zoals werkelozen en arbeidsgehandicapten, het verhogen de maatschappelijke participatie en toepassen van efficiëntere bedrijfsprocessen moeten ook bij gaan dragen aan deze twee doelstellingen.
Polderen is kostbaar!
Een andere oorzaak van de kostbare Nederlandse arbeidskrachten is terug te vinden in cultuur. Wij hechten in Nederland enorm veel waarde aan ‘meepraten’, ‘overleggen’ en ‘inspraak hebben’. Het is een gevolg van de democratische gedachtegang waardoor deze elementen noodzakelijk zijn. Daar betalen we een hoge prijs voor. We constateren dat het doorgeslagen is als we inzoomen op de effecten van democratisering. Voor de besturen van het land is democratie meer dan wenselijk. Alleen op deze wijze kunnen burgers mee bepalen over de ontwikkelingen in en van het land. De doorslag zit in het bedrijfsleven en overheden. Wanneer iedereen overal inspraak op moet hebben dan komt de machinerie langzaam maar zeker tot stilstand. Operationele activiteiten worden niet meer efficiënt uitgevoerd. Inkomsten verminderen waardoor betalingen kunnen niet meer kunnen worden verricht. Gevolg is dat er ontslagen vallen of dat werkzaamheden uitgevoerd moeten gaan worden door arbeidskrachten met een mindere voorkeur voor ‘polderen’.
Je bent zelf medeverantwoordelijk!
De rekensom is eenvoudig! Waarom zijn Nederlandse arbeidskrachten over het algemeen duurder dan buitenlandse arbeidskrachten? Iedere arbeidskracht kost geld. Alleen als de arbeidskracht doet waar hij/zij voor betaald wordt en laat wat hij/zij niet voor betaald wordt, dan kom je op efficiënte bedrijfsvoering uit. Wij zitten in een fase waarbij ‘vele mensen vele gaten dichtlopen’. “Als ik het niet doe, dan doet niemand het!” is een veel gebezigde uitspraak. Wat klaarblijkelijk niet begrepen wordt, is dat er ook niet zichtbaar wordt ‘wie het fout’ doet en ‘waar het fout’ gaat. Leidinggevenden kunnen niet de noodzakelijke acties nemen om het ‘probleem’ op te lossen. Het is niet jouw verantwoordelijkheid om het werk van een ander op te lossen. Je wordt ingezet op een activiteit en daar wordt je voor beloond. Als je het werk van een ander gaat uitvoeren dan wordt degene daarvoor beloond, terwijl jij het uitvoert. Zo simpel is het!
We gaan in overleg…
Het resultaat van ‘elkaars werk uitvoeren’ is verstrekkend. Er is geen sprake van een efficiënte bedrijfsvoering omdat er vaak onnodig veel overleg noodzakelijk is en degenen die de werkzaamheden uitvoeren krijgen geen passende beloning. We gaan er vanuit dat een ieder zijn/haar expertise heeft. Daar wordt iemand ook voor ingezet, aangenomen of ingehuurd. Je weet wat er van je verwacht wordt, alleen… Zo zwart/wit blijkt de praktijk niet te zijn. Mensen krijgen een opdracht die niet altijd in lijn is met de praktijk. Zij worden niet ingezet op hun kracht, maar veelal benut om gaten te dichten. Leidinggevenden kijken regelmatig naar hele andere facetten dan ‘optimale inzet van arbeidskrachten’. De motivatie hier achter laat ik in dit blog even achterwege, maar kom ik op een later moment zeker nog op terug. De leidinggevenden zijn namelijk wel een belangrijke factor in het geheel om tot verandering te kunnen komen. Terug naar het ‘grijze gebied van arbeid’. Een ander zijn/haar werk doen betekent automatisch meer afstemming, meer overleg en meer ‘leren’ omdat het niet direct jouw expertise hoeft te zijn. Juist dan is overleg kostbaar!
Polderen en inspraak is cultuur!
Een bedrijf of overheid kan uitermate efficiënt functioneren en binnen acceptabele kostenstructuren blijven. Mits iedereen de missie van de organisatie begrijpt, onderschrijft en uitvoert zoals bedoeld. Er zijn drie niveaus die onderscheidend zijn! We onderkennen het strategische niveau, tactische niveau en operationele niveau. In hoofdlijnen kunnen we ook vaststellen dat de massa van de mensen actief is met het ‘doen’ van operationele activiteiten, een kleinere groep actief is met het ‘bespreken en doen’ van tactische activiteiten en de kleinste groep actief is met ‘bespreken en bepalen’ van de strategische koers van de organisatie. Ieder niveau heeft behoefte aan overleg. Verkeerde thema’s op verkeerde niveaus bespreken kost evenwel onnodig veel geld, tijd en gaat direct ten koste van de efficiëntie van de organisatie. Laten we wel vaststellen dat een serieus significant deel van interne bijeenkomsten direct kunnen worden opgeheven. Waarom gaat een buitenlandse medewerker met een duidelijke opdracht direct aan het werk, terwijl de gemiddelde Nederlander eerst het ‘waarom’ moet weten. Om vervolgens dit ook nog eens ter discussie te stellen.
De vicieuze cirkel is echt rond!
Vanuit alle onderzoek in literatuur en dagelijkse praktijk kan ik bevestigen dat de Nederlandse arbeidskracht onnodig kostbaar is gemaakt. De bedrijfsvoering wordt door economische effecten gedwongen om kosten te gaan besparen. Dit wordt nu gedaan door reductie van de kwantiteit in plaats van verhoging van de kwaliteit. Als bedrijven met de huidige arbeidskrachten méér productie kunnen doen, méér productontwikkeling (lees: innovatie) stimuleren en dus ook meer en zelfs andere diensten en producten kunnen verkopen, dan hoeven veel mensen niet ontslagen te worden. Het is de Nederlandse cultuur die de groei van het bedrijfsleven in de weg staan. Men vergeet nog wel eens dat de arbeidskracht ook een consument is. Door het vertrouwen in de kans op arbeid weg te nemen, daalt ook het consumentenvertrouwen. De peilingen zijn hier duidelijk over. Aanschaf van nieuwe producten en diensten stagneert in Nederland. De vicieuze cirkel is rond!
Doen waar je voor betaald wordt!
Het is slechts een motto. In militaire dienst was het vroeger een regel. Je kreeg een opdracht welke je zonder tegenspraak uit moest voeren. Had je een probleem dan was dit achteraf bespreekbaar. In de tegenwoordige tijd willen we alles vooraf eerst bespreken. We laten rustig klanten wachten! Wanneer de klant naar de concurrent loopt hebben we niets eens door wat de reden is. Dat je eerst de klant moet helpen om vervolgens kritisch te kijken naar ‘Hoe is het verlopen?’ en ‘Hoe kan het beter?’ komt niet op. Ik ben er persoonlijk van overtuigd dat als ‘Iedereen een week lang doet waar hij/zij voor betaald wordt’ en ‘Iedereen laat waar hij/zij niet voor betaald wordt’ er een geweldige vooruitgang wordt geboekt in de efficiëntie van bedrijfsvoering en het bedienen van klanten. De positieve gevolgen zouden niet te overzien zijn…
Conclusie…
Een verschil tussen gastarbeiders en Nederlandse arbeidskrachten is dat de een ‘doet waar hij/zij voor betaald wordt’ en de ander ’te vaak doet waar hij/zij niet voor betaald wordt’. Vooral in operationele en tactische activiteiten is het meer dan wenselijk om te veranderen.
In de piramide van strategisch, tactisch en operationeel is het duidelijk dat het resultaat van aantal mensen x aantal verspilde uren in de onderste twee lagen het grootst is… Hier valt dan ook de grootste slag te maken om de kostprijs van een Nederlandse arbeidskracht omlaag te krijgen! Parallel aan deze stap is het wel noodzakelijk dat mensen op strategisch niveau zich richten op de toekomst van de organisatie. De bedrijfsvoering moet zich richten op innovatie en ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. Ook hier geldt: “Doen waar je voor betaald wordt, en laten…”
Het is een denkwijze en mijn ervaring die ik ontwikkel naarmate ik meer en meer met onderzoek bezig ben over de bewegingen in bedrijfsvoering en effecten op de arbeidsmarkt. De ultieme sleutel meen ik in de afgelopen tijd te hebben gevonden. Of de samenleving al klaar is om de sleutel aan te pakken moet blijken. In de komende weken, maanden, jaren hoop ik de sleutel te kunnen aanreiken door een serieuze bijdrage te leveren aan het bedrijf waar ik werkzaam ben, de vak- en beroepsverenigingen waar ik actief voor ben en in de breedte aan de ontwikkeling van Nederland als kennisland. Dit wil ik doen door opgedane kennis te vermenigvuldigen in plaats van delen… en een stimulans te zijn voor mensen om dezelfde stap te gaan nemen… onder de noemer: “Let’s get connected!”
Bronnen
– Wikipedia: Sociale Zekerheid
– CBS: Voorzieningen om welvaart te behouden
– CBS: Arbeid en Sociale Zakerheid