Schagen – De arbeidsmarkt is, in tegenstelling tot enkele jaren terug, totaal veranderd qua vraag en aanbod. Werkgevers schreeuwen moord en brand dat zij economisch geen vooruitgang boeken en opdrachten moeten afzeggen vanwege een ernstig tekort aan goed gekwalificeerd personeel. In de Volkskrant van 26 augustus jl. stond een artikel van waarin deze problematiek goed werd benoemd. De hoogleraren Schippers en Wilthagen geven in dit artikel een prognose af die je als een winstwaarschuwing kunt zien. In het komend decennia wordt de krapte op de arbeidsmarkt nog groter, maar de Haagse oplossingen lijken uitgeput! volgens de auteur van het artikel.
“We kunnen een probleem niet oplossen met dezelfde denkwijze die het heeft veroorzaakt,” is een befaamde quote van Einstein. Het is een uitspraak die klinkt als een klok! Degene die daadwerkelijk de verandering in gang kunnen zetten zien het helaas niet! Er moet een andere wijze van denken worden ingezet om de arbeidsmarkt structureel te veranderen. Enerzijds is de pensioenleeftijd verhoogd naar 67 jaar met een stijgende indexering en anderzijds wordt de kennis en ervaring van mensen “aan de zijlijn”, zoals 50-plussers, statushouders, jongeren en andere groepen, aan de kant geschoven alsof ze waardeloos zijn. Hoe vreemd is het dat we hele groepen zelfs ongenuanceerd uitsluiten?
Het kabinet heeft met het verhogen van de pensioenleeftijd duidelijk vanuit een eenzijdig (financieel) perspectief het besluit genomen, zonder de verdere consequenties te overzien. Het aantrekken van de economie is helaas niet een direct gevolg van het handelen van dit kabinet, maar een wereldwijde ontwikkeling waar technologische innovatie een belangrijke rol in speelt. Het “automatiseren” van gevaarlijke, eenvoudige en repeterende werkzaamheden is de afgelopen 20 jaar flink uitgevoerd. De komst en het toepassen van kunstmatige intelligentie in verdere digitalisering moet volgens knappe koppen de oplossing gaan bieden. Gaat deze kunstmatige intelligentie alle beslissingen voor u nemen?
Het is een oude manier van denken om technologie ongebreideld in te zetten voor het oplossen van het tekort aan arbeidskrachten – zie blog De Paarse Krokodil in de Arbeidsvijver -. Zolang werkgevers naar functies blijven kijken zoals in het verleden dan gaat het tekort inderdaad substantieel oplopen. Met alle gevolgen van dien in het achterblijven van de wenselijke economische ontwikkelingen. De mogelijke groei van 3,2% wordt nu al teruggeschroefd naar 2,5% met zelfs een prognose van 1,9%. En ondanks deze ernstige becijfering gaan er geen lichtjes branden? Nee het licht gaat uit kun je zeggen! De economie dooft dan uit als een opgebrande kaars!
De digitale revolutie moet nu juist doorschakelen naar de volgende fase. Het tekort op de arbeidsmarkt is er eigenlijk helemaal niet in de vorm zoals overal wordt aangegeven. De oude wijze van denken erover zorgt voor de daadwerkelijke problematiek. In Den Haag doen ze er goed aan om de problemen van de werkgevers te onderkennen. Het geven van stimulans aan een veranderende denkwijze op vlakken van onderwijs, bedrijfsleven en financiën. Het aanpassen van het onderwijssysteem, zoals het toestaan van meer modulaire samenstelling en eenvoudigere financiering van onderwijs, zou al een stap in de goede richting zijn. Het toegang geven tot onderwijs dat mensen in een korte tijd een goede basis geeft is essentieel voor toetreding tot de arbeidsmarkt. Het onderwijs toespitsen op modulaire blokken – zie ook het blog Digitale Transformatie & Human Value – zorgt voor de introductie van de agile wijze van leren, zodat mensen gericht kunnen worden op de behoefte die er leeft op de arbeidsmarkt. De verbinding tussen onderwijs en bedrijfsleven moet beter! Hier ligt een belangrijke taak en uitdaging voor het kabinet om de verbinder te vormen tussen de drie O’s (Overheid, Onderwijs & Ondernemers).
Voor werkgevers ligt er ook een schone taak. Durf eens anders te kijken naar uit te voeren arbeid. Dat vraagt om inzicht in de taken die moeten worden uitgevoerd. De Lean methodiek is ontstaan door op een andere wijze te kijken naar het uitvoeren van arbeid. Daar zijn nieuwe functies door ontstaan. En belangrijker nog, op verschillende niveaus van kennis toegankelijk. De persoon hoeft niet meer alles te kennen en kunnen! De focus voor het uitvoeren van bepaalde specifieke taken zorgt voor een totaal andere invulling van arbeid. Een mooi voorbeeld van een bedrijf dat zijn tijd jaren vooruit is, is ASML. Het inzetten van specialisten voor één specifieke taak, binnen een divers team van specialisten, zorgt voor een geweldig eindresultaat. Echter deze wijze van denken en doen is niet voor iedere werkgever gewoon. Je moet lef hebben om te durven veranderen. Misschien nog wel meer het durven inzetten van ‘game-changers’, want dan heb je past lef!
De eerste stap is iemand binnenhalen op het hoogste niveau in het bedrijf met de kwaliteiten en inzicht in hoe je veranderingen in gang zet. Om vervolgens vanuit aanwezige expertise in het bedrijf te kijken welke “carving” van taken mogelijk is. De nieuwe denkwijze is het verrichten van taken vanuit een specialistische focus in plaats van “iedereen moet alles kennen en kunnen”. Wanneer deze denkwijze eenmaal ingevoerd wordt ontstaat er een totaal andere behoefte aan arbeidskrachten. Dan kun je mensen modulair opleiden in een korte periode om te kunnen voldoen aan de nieuw te ontstane vraagstelling. Daarmee maak je arbeid weer toegankelijk voor het op dit moment onbenutte arbeidspotentieel van langs de zijlijn staande mensen. Nee, niet iedere werkloze is een luie donder!
De stap die in het voorgaande nog ontbreekt is de sleutel die nodig is om het ook te laten werken. Namelijk die van de verbinding tussen mens, onderwijs en arbeid. In eerdere blogs heb ik daar al eens over geschreven. De innovatie van de arbeidsmarkt betekent het inzetten van nieuwe technologische middelen, gekoppeld aan een nieuwe denkwijze, waardoor taakgericht en objectief denken het menselijk handelen gaat beïnvloeden. Als werkgevers de veranderingen in het verrichten van arbeid durven aan te gaan, het onbenutte arbeidspotentieel inzichtelijk wordt gemaakt, de motivatie van deze mensen positief wordt gestimuleerd en het kabinet besluiten durft te nemen op het gebied van verruiming van (arbeids)wetgeving en verbeterde beschikbaarheid van financieringen voor het Midden- en Klein Bedrijf, pas dan, pas dan kan het tekort op de arbeidsmarkt serieus worden opgelost. In het blog Start Now! met Business Innovatie staan belangrijke facetten die iedereen aan het denken kan zetten, maar of mensen daadwerkelijk tot handelen overgaan, van kabinet tot werkgevers, van jobcoaches tot werklozen dat is de vraag.
Maar “als we alles blijven doen zoals we altijd hebben gedaan” dan moeten we stoppen met klagen en accepteren dat we enerzijds een grote populatie aan ervaren mensen langs de zijlijn laten staan en anderzijds de economische groei zelf aan het beperken zijn met deze denkwijze.
© 2018 R.J. Raats
Belangrijke noot: De blogs zijn geschreven vanuit een heldere visie op de arbeidsmarktproblematiek en op persoonlijke titel. Mijn motivatie is om mensen eerlijk, oprecht en objectief de kans te geven om deelgenoot te mogen zijn op de arbeidsmarkt, omdat het deelnemen niet alleen een gezonde zaak is! Iemand moet zelfstandig in staat zijn en worden gesteld om een eigen toekomst op te bouwen. En daarmee in de breedste zin van het woord een bijdrage te leveren aan de maatschappij die wij samenleving noemen. Laten we vooral samen leven en werken!
