Post Tagged ‘arbeid’

De zomervakantie, een moment van bezinning over balans…

In tijden van crisis worden de meeste innovatieve oplossingen bedacht. De vraag is nu, is de crisis op de arbeidsmarkt groot genoeg om te komen tot nieuwe inzichten en oplossingen met een duurzaam karakter? Voor de oorzaak van de huidige crisis zijn 1001 redenen te noemen, daar hoeven we het nu niet over te hebben. Het is belangrijker om te kijken naar de effecten die de huidige situatie op de arbeidsmarkt heeft op jouw bedrijfsvoering. Ga jij de voorziene doelstellingen nog wel behalen als niet de juiste medewerkers in huis hebt?

Het is misschien wel een simpele retorische vraag, want zonder de juiste gekwalificeerde en gemotiveerde mensen kun je de voorziene doelstellingen namelijk eenvoudig weg niet halen. De crisis dwingt ons dus om anders naar de uitvoering van werkzaamheden te gaan kijken. ”Een probleem los je niet op met dezelfde denkwijze als waarmee het probleem veroorzaakt is!” is een quote die goed van toepassing is op de huidige arbeidsmarktproblematiek. We worden gedwongen om anders te kijken, te denken en te handelen. Het brengt ons al snel bij de essentie, namelijk de mens binnen de organisatie.

Uit onderzoek is gebleken dat slechts 29% van de medewerkers de voorlopers zijn en beschikken over een intrinsieke waarde om bij de organisatie te werken. Zo’n 52% van de medewerkers werken bij de organisatie, doen de werkzaamheden die van hen wordt verwacht zonder positieve of negatieve gevoelens. En 19% van de mensen vormen een groep waar altijd extra aandacht naartoe moet om een negatieve grondhouding weg te nemen en zaken goed te laten verlopen. De eerste groep zijn je ware ambassadeurs, zelfs zonder dat zij extra aandacht krijgen. Zij steunen de organisatie door dik en dun. Hoe ga je deze groep vergroten?

Het is zinvol in het kader van retentie en optimalisatie om de aandacht te richten op de tweede groep. Zij vormen de “stabiele” massa van de organisatie, maar ook een kwetsbare groep qua uitstroom. Wanneer er geen perspectief wordt geboden dan kijken zij regelmatig om zich heen. Het is dus interessant in het kader van retentie om hier serieus aandacht aan te geven. Hoe ga je deze mensen stimuleren en motiveren om actief ambassadeur te worden van de organisatie?

De kern is om de persoonlijke ambities te verbinden met perspectief binnen de organisatie. Dat vraagt om visie over, inzicht in en overzicht van de interne arbeidsmarkt van de organisatie. Als de interne ecologie van doorstroming gezond is, dan kan op een hele andere wijze worden gekeken naar de aansluiting op de externe arbeidsmarkt en het verwerven van nieuwe medewerkers. Een gezonde ecologie van de interne arbeidsmarkt betekent vooral het geven van kansen aan de eigen medewerkers om door te kunnen groeien. Welke visie hanteert jouw organisatie om de medewerkers te motiveren om invulling te geven aan de eigen ambitie? Hoe stimuleer je de medewerkers om zich binnen de organisatie verder te ontwikkelen? En dan met name in welke richting moet de ontwikkeling zich gaan bewegen?

Al jaren benut ik de SMAK-methodiek! Stimuleren, Motiveren, Activeren en Kwalificeren, een methodiek die ik zelf heb ontwikkeld en zich vooral richt op de zachte kant van de medewerkers in relatie tot de kansen die de organisatie biedt voor groei van talent en realisatie van persoonlijke ambitie. “Mensen komen voor een organisatie, maar vertrekken vanwege een manager!” is een welbekende quote die een zekere kern van waarheid in zich heeft. Mijn voornemen is altijd geweest dat ik niet tot de groep van managers ga behoren waar mensen door vertrekken. De SMAK-methodiek heeft mij hierbij erg geholpen waardoor ik gelukkig al langere tijd mensen weet te werven en binden aan de organisatie waar ik voor werk. De essentie van de methodiek is om het talent en ambitie van de medewerker centraal te stellen binnen de context van de organisatie en de realisatie van de (organisatie/project)doelstellingen.

De basis van het opzetten van een gezonde ecologische interne arbeidsmarkt bestaat dus uit diverse essentiële elementen, t.w. (1) Visie voor de mens en de organisatie, (2) Inzicht in te realiseren doelstellingen en de daarbij behorende werkzaamheden en (3) Overzicht van de kwalitatieve en kwantitatieve persoonlijke kenmerken van medewerkers zoals competenties, vaardigheden, kennis, opleidingen en specialiteiten. Wanneer deze drie elementen op de juiste manier worden samengebracht dan kom je tot besef dat je in de organisatie meer goud in handen hebt dan je je kunt voorstellen. De aansluiting op de externe arbeidsmarkt wordt dan ineens relatief eenvoudig omdat je dan juist niet altijd op zoek bent naar waar iedereen naar op zoek is. Het werven van nieuwe medewerkers krijgt dan een hele andere dimensie!

De moraal van dit verhaal is dat je de oplossing voor een crisis vaak voor je neus ligt… Het vraagt alleen van jezelf als onderdeel van een organisatie dat je anders durft te denken en doen… en de mens centraal stelt bij de realisatie van de doelstellingen van en voor de organisatie.

De zomer is begonnen. Voor vele mensen is de vakantieperiode ook een moment van herbezinning en evaluatie van ’het dagelijks leven, met name over de balans van werk en prive’. Nieuwe keuzes worden gemaakt met mogelijke gevolgen voor vele organisaties. De een ziet na de zomer onverwachts mensen vertrekken en de ander mag nieuwe medewerkers verwelkomen. Welke positieve boodschap geef jij jouw medewerkers mee voor ze op verlof gaan? Durf jij hen te prikkelen om na de vakantie terug te komen en de bezinning met je te delen? Het binden van medewerkers doe je door de juiste aandacht te geven, want ’alles wat je aandacht geeft groeit!’ is de quote die klinkt als een klok! Heb jij de bel horen luiden?

Ik wens alle collega’s, opdrachtgevers en zakelijke relaties waar ik het afgelopen jaar mee heb mogen werken een geweldige vakantie toe met volop quality-time en momenten van bezinning. Ook ik ga binnenkort heerlijk met een welverdiende vakantie. Na de zomer start mijn nieuwe opdracht binnen dezelfde organisatie. Een nieuwe kans om invulling te mogen geven aan mijn ambitie en de realisatie van belangrijke doelstellingen van de organisatie. Mijn hoop is dan ook om na de vakantie vele nieuwe bezinningen van collega’s te mogen ontvangen… omdat wij graag “beschermen wat ons dierbaar is!

Foppe & Sukke zijn moeilijk plaatsbaar!De economie in Nederland laat de eerste tekenen van herstel zien. De rigoureuze maatregelen van het Kabinet Rutte II lijken vruchten af te werpen. Althans als we de berichtgeving in de media mogen geloven. Het balans, tussen sociaal en economisch handelen, in de huidige samenleving is echter nog ver te zoeken. Groeiende bedrijven zijn in de eerste kwartalen 2015 ernstig op zoek gegaan naar gemotiveerde arbeidskrachten. Als we de cijfers van het CBS echter moeten geloven dan hebben we in Nederland (meting januari 2015 ) ruim 632.500 werklozen, waarvan ruim 24% bestaat uit 18 tot 27 jarigen. Althans dat is wat de statistieken zeggen. De praktijk is echter weerbarstiger, want wie een poging doet om deze jonge werklozen op te sporen, komt in een wirwar van regelgeving, gemengde en individuele belangen, subsidiecarrousels en vooral oude denkwijzen bij het begeleiden van jonge werkzoekenden richting de arbeidsmarkt.

De al eeuwenoude politieke tweespalt tussen links en rechts speelt op! De economische motor van Nederland bestaat voor een groot deel uit Midden- en Klein Bedrijven die het herstel wel zien maar nog niet allemaal ervaren. Degene die de eerste effecten nu merken zijn op zoek naar nieuwe arbeidskrachten om in te spelen op groei. In eerste instantie van tijdelijke aard, want door de economische crisis van de afgelopen jaren is het aannemen van vast personeel voor een MKB’er nog steeds zeer risicovol. De rechtse partijen, met de VVD als koploper, kijken hoopvol uit naar de economische groei. En toch spelen er onder water beperkingen die de groei zomaar onverwachts kunnen doen stagneren. Het gemis van goed gemotiveerde en arbeidskrachten! Let wel: Ook voor mensen zonder startkwalificaties liggen er kansen!

In de dualistische Nederlandse samenleving, waar de afstand tussen links en rechts ogenschijnlijk lijkt te slinken, komt de paradox van werkloosheid boven drijven. Een tocht langs de vele MKB’ers heeft wel duidelijk gemaakt dat er werk genoeg is. Zelfs gedurende de afgelopen crisis zijn er vele burgers elder uit de Europese Unie actief aan de slag gegaan in Nederland. Zij komen veelal vanuit diverse (Oost-)Europese landen om ver van het thuisfront met hard werken het geld te verdienen wat thuis niet mogelijk is. Je kunt je dan ook sterk afvragen waar de omissie zit in Nederland en met name op de arbeidsmarkt. Het stelsel van sociale voorzieningen in Nederland is onhoudbaar geworden door de grote aantallen van werklozen. Daar is niet alleen de crisis de oorzaak van. Ook een ogenschijnlijke gebrek aan motivatie in combinatie met het sociaal stelsel zorgen voor het de instandhouding van het groot aantal werklozen in Nederland.

De begeleiding van werklozen is een ware industrie op zich geworden. In de kern zou het moeten neer komen op jezelf overbodig maken door het op overzichtelijk termijn aan de slag krijgen van mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Hoe mooi zou het zijn als je dat lukt? Wanneer daarmee een ook nog eens een juiste waardering verdiend dan mag je daar trots op zijn. De wereld zit alleen anders in elkaar. Als je je dagelijks brood moet verdienen met ‘het naar de arbeidsmarkt begeleiden’ van met name jonge werklozen, dan ontstaat bij succes de angst dat je in de toekomst jouzelf moet gaan begeleiden. Wanneer de utopische situatie gaat ontstaan dat de voorraad werklozen oplost, dan sta je met lege handen. Toch? Het getuigt in deze niet van langtermijn visie, want er zullen altijd mensen van werk naar werk gaan. Bedrijven blijven veranderen, keuzes van mensen wijzigen, individuele personen groeien waardoor wensen voor een nieuwe stap er altijd zijn. Kansen voor werk zijn er velen volop aanwezig. Nu de wil nog weten te stimuleren!

Het gaat in de kern duidelijk om de kwaliteit die je inzet en de intrinsieke waarde waarmee je als ‘begeleider van werklozen’ helpt om de afstand te verkleinen tussen de persoon en de arbeidsmarkt. Een strikte methodiek is er niet, want wat voor de ene persoon ideaal is qua begeleiding, werkt totaal niet voor de ander. De diversiteit van de individuele kwaliteiten, wensen en dromen staan centraal tussen de persoon en het bedrijfsleven. Daar waar de vraag vanuit het bedrijfsleven verandert, moet mensen het aanpassingsvermogen hebben om daar op in te spelen. Die kracht, die flexibiliteit en die kwaliteit moet een goede begeleider in zich hebben. Het gaat niet alleen om een cursus Nederlands, om alleen arbeidsmores en moraal, om de flexibiliteit om de handen uit de mouwen te steken. Concreet gaat het om de wil om zelf iets van jouw eigen toekomst te willen maken. Jij bepaalt zelf hoe waardevol jouw toekomst is! En bij die vaststelling past het niet dat ‘men’ jou vasthoudt in projecten waar de begeleiding gericht is op het langdurig begeleiden van werklozen zonder een directe waardering gebaseerd op bereikte resultaten.

De paradox is dat vele projecten tegen relatief lage opstartkosten mogelijk is, waarbij focus moet zijn voor een zelfdragend karakter voor de toekomst. De projecten moeten een eindigheid kennen, een zelflerend vermogen borgen en de intentie hebben om zichzelf op te heffen als het aanbod van werklozen substantieel daalt. Of dit nu door economisch herstel of sublieme begeleiding wordt veroorzaakt. Het tegenover gestelde is echter de waarheid op dit moment. Er ontstaan ineens ‘sociale ondernemingen’ die zich ‘slecht’ alleen bezighouden met begeleiden zonder enige vorm van resultaatgerichtheid. Termen als ‘fit maken voor arbeid’, ‘uitbreiden van netwerk’ en ‘begeleiden bij arbeidskeuze’ kan alleen als waardevol worden bestempeld als de vraag vanuit het bedrijfsleven daarmee wordt beantwoord. En het bedrijfsleven? Die moeten het vertrouwen krijgen en behouden om mensen weer in dienst te nemen zonder dat er continu over subsidie van de arbeidsplaats behoeft te worden gesproken. Een vorm van compensatie om een leerperiode mogelijk te maken is gezond, maar een vergoeding voor het verkrijgen van ‘goedkope’ arbeidskrachten past niet bij een gezonde bedrijfsvoering. Het compenseren van ‘verminderde arbeidscapaciteit’ of ‘extra inspanning voor begeleiding’ is begrijpelijk, maar moet zeker een eindig karakter hebben met duidelijk resultaat in de vorm van volledig betaalde arbeid!

We kunnen in iedergeval stellen dat de komende jaren er nog genoeg te doen is. De voorraad van ‘werklozen’ is dermate groot dat het economisch herstel dat zich vertoont, niet alleen gaat zorgen voor afname van werklozen. Het op zinvolle wijze Stimuleren, Motiveren, Activeren en Kwalificeren (SMAK® Methodiek) van werklozen verdient volop de aandacht om serieus te komen tot reductie van de grootste kostenpost van het Nederlands sociaal stelsel, de talentvolle arbeidskracht zonder werk! De ‘begeleider van de toekomst’ en de organisaties waar zij werkzaam zijn moeten het lef hebben om zichzelf overbodig te durven maken. Ook hier geldt: “De enige constante in de wereld is verandering!

Amsterdam – De economie in de wereld is voorgoed veranderd! Ook in Nederland kunnen we er niet aan voorbijgaan dat de financiële situatie niet rooskleurig is. Het kabinet Rutte krijgt het niet voor elkaar om belangrijke zaken te veranderen, mede door gebrek aan vertrouwen en draagvlak. Grootschalige bezuinigingen worden doorgevoerd om het huishoudboekje van de staat op orde te brengen en om te kunnen voldoen aan de door Brussel gestelde hoge eisen. De cyclus van de conjunctuur staat te wankelen. Technologische ontwikkelingen, beschikbaarheid van informatie en snelheid van verspreiding van dezelfde informatie, maakt dat veranderingen in de samenleving elkaar steeds sneller opvolgen. De cruciale vraag is “Hoe kan de Nederlandse economie zich stabiliseren naar meer betrouwbaarheid?”.

Technisch Onderwijs

Het antwoord op de vraag is moeilijker dan de vraagstelling. Dagelijks breken vele economen zich over deze vraagstelling, zonder direct een antwoord of oplossing te hebben voor de problematiek. In het verleden zijn er echter keuzes gemaakt die niet zo maar terug te draaien zijn. De ambitie van Nederland is lang gericht geweest op de kenniseconomie en dienstverlening. Gevolg was dat ouders hun kinderen vooral motiveerden om door te gaan met leren, om daarmee een serieuze plaats op de arbeidsmarkt te kunnen verwerven. Hoe hoger de opleiding des te meer kans op een goede baan.

De Nederlandse regering heeft de laatste drie decennia hier volop op gestuurd. Bedrijven gingen hierdoor over tot “outsourcing” van relatief eenvoudig werk naar lage lonen landen. Nederland moest op de wereldwijde ladder van de kenniseconomie naar de top! Helaas is echter recentelijk duidelijk geworden dat wij zijn gezakt op de wereldwijde ranglijst. Kennis is niet langer “beschermd goed” en “het geheim van de smid” blijkt door de technologische ontwikkelingen en openbare beschikbaarheid en bundeling van “informatie” snel te worden achterhaald.

De gevolgen van “outsourcing” laten ferme sporen na. Kennis en kunde over productieprocessen is sterk afgenomen. De ambitie om met alleen dienstverlening geld te verdienen heeft ervoor gezorgd dat de Nederlandse productie industrie, t.o.v. 25 jaar geleden, substantieel is afgenomen. In tegenstelling tot Duitsland, waar onze premier Rutte zich graag mee vergelijkt, is in Nederland het balans tussen kennis- en industriële economie verdwenen. De Nederlandse bedrijven die wel doorgegaan zijn met productieactiviteiten in Nederland blijken nu wereldwijde contracten te verwerven en zijn daardoor minder afhankelijk van de conjunctuureffecten. Echter kampen zij allen wel met het probleem dat er geen goed opgeleide en vakkundige arbeidskrachten te krijgen zijn.

Het besluit om de voormalige lagere technische scholen (LTS) op te heffen blijkt een belangrijke angel te zijn. Op de LTS werden jongeren vooral gestimuleerd om installatiemonteur, metaalbewerker, timmerman of een ander technisch beroep te ambiëren. De laagdrempelige toegang tot arbeid was daarmee gewaarborgd. Tot dat “iemand” het lumineuze idee had ontwikkeld dat “kennis macht is”. Het resultaat is echter “more chiefs than indians”. We hebben “niets” meer om te leveren anders dan “kennis” wat tegenwoordig zeer vluchtig blijkt te zijn.

De oplossing ligt echter dichterbij dan we denken. Alleen zijn er serieuze ingrepen nodig op vele gebieden die moeten zorgen dat de economie in Nederland weer gezond wordt. Een belangrijk feit is dat arbeid in Nederland, gezien op micro-niveau, door allerlei facetten te duur is geworden. Wanneer we echter de moeite nemen om alle facetten op macro-niveau in kaart te brengen dan kunnen we wel eens tot de conclusie gaan komen dat slechts enkele cruciale veranderingen tot snelle oplossingen kunnen leiden. Sneller dan men momenteel doet vermoeden. Althans, dat is mijn bescheiden mening.

Voor de gewone burger draait het allemaal om koopkracht, oftewel “Wat kan ik allemaal doen met het door mij verworven inkomen binnen de voor mij beschikbare vrije tijd?” In beginsel maakt het dus niets uit wat het bruto inkomen is, zeker als het netto inkomen toereikend is om een normaal tevreden leven te kunnen leiden. Economisch deskundigen hebben in het verleden de term “modaal inkomen” geïntroduceerd. Hiermee is een lijn gezet wat de gemiddelde Jan Modaal bruto mag verdienen. Het zegt echter totaal niets over de koopkracht, want dat heeft betrekking op het netto besteedbaar inkomen. Alle bezuinigingen die nu worden doorgevoerd leiden rechtstreeks tot vermindering van de koopkracht van Jan Modaal. Mijn voorstel zou zijn om te beginnen met het vaststellen van een modaal inkomen gebaseerd op een netto besteedbaar inkomen.

Innovatie van de Nederlandse Economie

De personele kosten zijn normaliter de hoogste kostenpost op het balans van een bedrijf. De massale ontslagrondes hebben geleid tot een daling van de kostenposten aan de ene zijde, maar vervolgens op een later moment gezorgd voor een verhoging van de belastingdruk. Het sociale stelsel in Nederland voorziet mensen, die tijdelijk niet in de gelegenheid zijn om zelfstandig inkomen te verwerven, van een uitkering. De gelden hiervoor moeten weer door belastingbetalers worden opgehoest. Deze cyclus vormt de basis van de (Nederlandse) economie. Bezuinigingen doorvoeren, of betere gezegd, belastingverhogingen doorvoeren om de kosten te kunnen dekken, leiden direct tot versterking van het negatieve economisch spiraal.

Willen we de economie veranderen dan moeten we de cyclus aan gaan passen. De sleutel ligt bij de regering en de tevredenheid bij mensen over de koopkracht. Laten we eens een situatie schetsen die helpt om duidelijk te maken welke mogelijkheden er zijn. We gaan uit van een netto modaal inkomen van € 2.000,- per maand.

Iemand kost de werkgever dan (brutoloon) € 2.770 * 1,32 (werkgeverskosten) = € 3.656,- Wanneer deze persoon wordt ontslagen dan krijgt degene nog slechts 70% van het laatst verdiende loon, t.w. € 1.939,- Wat neer komt op een besteedbaar inkomen van ca. € 1.400,- per maand.

De totale kosten komen echter in de laatste situatie compleet voor rekening van de staat. De personeelskosten voor de werkgever komen te vervallen op de balans. In plaats van dat de arbeidskracht en werkgever bij dragen aan de (zorg)staat, kost het nu direct geld. Verschil van betaling van € 1.656,- naar uitgave van € 1.939,- maakt een achteruitgang van € 3.595,- voor de Nederlandse staat. De oplopende werkeloosheid, momenteel ruim 700.000 mensen, zorgt voor een bizarre stijging van de kosten. Uitgaande dat slechts de helft een uitkering ontvangt, ter indicatie en middeling van de verschillen tussen wel/geen uitkering en hoogte van de uitkering, dan gaat het om maandelijks meer dan € 1.200.000.000,- verschil aan overheidsuitgaven c.q. mislopen inkomsten.

Een ander punt is het rendement waar investeerders vanuit gaan bij investering in een bedrijf. Willen we de economie veranderen, dan is daar ook een (tijdelijke) verandering in verwachting noodzakelijk. Het continu grote sommen geld onttrekken aan bedrijven is kort termijn politiek en drijft het bedrijf in de hoek dat Research & Development niet meer mogelijk is en innovatie stil komt te staan. Het (her)investeren van rendement loont als de bedrijfsvoering gericht is op lang termijn rendement en bedrijfscontinuïteit. Het besef begint langzaam te groeien, echter heeft nog niet de omvang die wenselijk is. Bedrijven krijgen mede hierdoor geen kans om te groeien.

InnoComm's Ideeenbus

Een mogelijke oplossing is dat de overheid besluit om de salarissen de komende 5 jaar te bevriezen! Om daarna te sturen op het vergroten van de koopkracht. Dit kan door bedrijven die productie leveren te belonen met belastingverlaging (anti-cyclus investeren). Hierdoor kunnen producten goedkoper worden geleverd, dalen personeelskosten waardoor meer mensen een baan kunnen krijgen en neemt omzet ongetwijfeld toe. Voorwaarde is wel dat de extra vrijgekomen gelden worden aangewend voor ontwikkeling van innovatie en aannemen van mensen, in plaats van verhogen van het rendement voor de aandeelhouders. Het zorgt op termijn korter dan vijf jaar, voor serieuze terugkeer in de wereldeconomie bij toenemende export, maar ook door verhoging van verkoop op de Nederlandse markt. Een beetje chauvinisme, door het kopen van Nederlandse producten te promoten, kan geen kwaad. Duitsland heeft haar model hierop gebaseerd en kent al jaren de € 400,- baan om werkelozen terug te laten keren in de arbeidsomgeving. Daar zouden wij een voorbeeld aan kunnen nemen, omdat de economie van Duitsland stabiel is door balans tussen productie en kennis economie…

Het is zo maar een brainwave van een gewone burger…

Amsterdam-IJburg – De gevolgen van jarenlang onderwijs in ‘Operational Excellence’ begint zich af te tekenen. De gemiddelde bestuurder in de politiek en het bedrijfsleven kun je het niet eens kwalijk nemen. Je mag namelijk iemand nooit afrekenen op hetgeen men niet heeft geleerd. Het aanhouden van de economische malaise gaat ook niet opgelost worden door de mensen die de afgelopen jaren aan het roer hebben gestaan van de bedrijven welke nu een stevige daling doormaken. Kritisch? Ja, zeer zeker.

In het hoger (economisch) onderwijs wordt veel aandacht besteed aan hoe je kunt besparen, reduceren en efficiënter een bedrijf kunt leiden. Bewust doe ik hier een ongenuanceerd beeld tot u komen, want wil een sterke lans breken voor een andere wijze van denken. Een wijze waar enerzijds de mens centraal staat en anderzijds innovatie. Voor géén van beide is een passende plaats in het onderwijs ingeruimd. Althans té weinig om mensen de denkwijze mee te geven dat innovatie in ondernemerschap cruciaal is. Voor het bedrijf, voor de mensen, voor Nederland en voor Europa is het noodzakelijk om te innoveren.

Op 1 januari 2013 ben ik mijn eigen bedrijf begonnen. Vol energie, inspiratie, ideeën en met een enthousiasme die aanstekelijk is. Een van de belangrijkste redenen is, naast de vrijheid als zelfstandig ondernemer, het feit dat innovatie al jaren ‘mijn ding’ is. Binnen een grote organisatie stuit je dan al snel op een onnatuurlijke weerstand van mensen die standaard de zin beginnen met: “Ja maar…”. Innoveren betekent samen in vertrouwen werken aan een concurrerende oplossing die voor klanten het verschil gaat maken. Het is een keuze om als innovatief bedrijf te willen optreden, alleen zit het in mijn genen om zo te denken en te handelen. Vele innovatieve projecten met de nieuwste technologische ontwikkelingen heb ik mogen leiden. De ervaring, interesse en het netwerk van gelijkgestemden heeft mij gesteund om de stap te nemen.

De drijfveer heeft mij gebracht waar ik nu sta op 1 februari 2013. Werkzaam in een geweldig team van mensen met ieder zijn/haar eigen aandachtsgebied, expertise, ervaring en gedrevenheid. We hebben samen een nieuw bedrijf opgezet onder de naam InnoComm Solutions, wat letterlijk staat voor Innovatief Communiceren. De oplossingen die wij bij klanten aanbrengen zijn uitermate innovatief, soms gebaseerd op de nieuwste technologie, soms op een al wat meer bewezen technologie. De concepten zijn echter wel uitermate innovatief. Nieuwe mogelijkheden ontstaan als je vanuit verschillende perspectieven gaat kijken naar oplossingen met een technische aard. Het portfolio houden wij bewust gericht op een aantal zaken waarvan wij menen dat we de economie ermee gaan stimuleren. Allen komende uit het bedrijfsleven beseffen wij maar al te goed dat er meer is dan alleen de economie. De pijlers van het bedrijf zijn Integriteit, Discretie, Loyaliteit en Vertrouwen. Voor ons de basis van proper zakendoen. Wij willen daarnaast heel sterk het verschil maken door intensief sociaal te ondernemen.

Wij richten ons daarom alleen op concepten die een sociaal probleem oplossen en daarmee een economisch stimulans bewerkstelligen, zowel nationaal als internationaal. Het eerste innovatieve concept is Jobspecials Europe. Een hoogtechnologisch platform om mens en arbeid op een totaal andere wijze bij elkaar te brengen. Geen statische CV, want tenslotte sta je als mens ook niet stil. Het platform benut de diverse kwaliteiten van de mens (signatuur) om te zien welke baan of projectopdracht daarbij past. Inderdaad we draaien nu al de wereld om. De mens is en blijft namelijk de belangrijkste factor in het bedrijf. Ergo, zonder mensen geen bedrijf. Zonder bedrijf geen innovatie. Zonder innovatie geen economische vooruitgang door nieuwe diensten en producten. Zonder nieuwe diensten en producten geen nieuwe klanten. Zonder nieuwe klanten geen nieuwe inkomsten. Zonder nieuwe inkomsten is het einde bedrijf. Resultaat: Massa ontslagen…

In de keten van de economie ontlenen wij het bestaansrecht van ons bedrijf aan het feit dat wij grote- en kleine organisaties ondersteunen met juist die innovatie die in een gemiddelde organisatie niet betaalbaar of uitvoerbaar blijkt. Wij ontwikkelen het concept, verzorgen de pilots en integreren samen met het bedrijf de oplossing, inclusief een sterke koppeling naar Social Return. Bedrijven kunnen op deze wijze innoveren met een kortere time-to-market dan normaliter. Het kan zo maar betekenen dat ontslagen niet nodig zijn omdat er New Business ontstaat. Klanten van onze klanten krijgen weer het vertrouwen omdat zij het gevoel krijgen serieus te worden gesteund doordat hun partner/leverancier aan innovatie doet waarbij het mes aan vele kanten snijdt. En het personeel? Zij krijgen weer vertrouwen in het bedrijf omdat er nieuwe klanten komen, de omzet stijgt en gevoel van baangarantie toeneemt. Kortom, innovatie is dé baanbreker voor de economie, omdat we ineens terecht zijn gekomen bij ‘Product Leadership’ en ‘Customer Intimacy’. Twee economische denkrichtingen die positief zijn gericht op de toekomst welke bedrijven helpen te ontwikkelen.

Vele herkennen het geschetste beeld. Wil je meer weten over innoveren, concepten, Social Return en andere facetten van InnoComm? Schroom dan niet contact op te nemen! Durf zelf te innoveren… en daar waar je de innovatieve denkkracht mist, kun je altijd een bezoek brengen aan of een beroep doen op InnoComm… Het bedrijf waar de nieuwe denkwijze van de mens de meest waardevolle innovatie is…

AMSTERDAM – Het is zondagochtend aan het einde van de dienst als de dominee een brede lach opzet, rond kijkt en de woorden spreekt: “Lieve mensen, uw heeft hedenochtend een preek van mij mogen ontvangen. De woorden zijn u met warmte geschonken. Deze ochtend wil ik sluiten met een goed en minder goed bericht. Het goede bericht is dat de kerk beschikt over een grote financiële armslag. Het minder goede bericht is dat het vast zit in uw zakken.” Het was een dringende boodschap, geuit door de predikant. De kerk zat eigenlijk in nood. Iedereen was daarvan op de hoogte. Op deze wijze wilde de predikant op duidelijke wijze laten weten dat financiële hulp van de gemeente meer dan nodig was.

Wat houdt ons heden ten dagen bezig?
Het is een parallel voor wat er hedendaags aan de hand is in ons land. De economie is sterk vertraagd en loopt de kans om stil te vallen. Als niet iedereen een steentje bijdraagt dan kan het flink mis gaan. Het consumentenvertrouwen staat wederom onder druk. Ergo, het is gezakt tot een dieptepunt als we de mediaberichten moeten geloven. Hoe krijgen we de economie weer in een opwaartse lijn? Moet de overheid hier het voortouw nemen? Moeten de banken de stop op de financieringen, al zeggen ze die niet te hebben, opheffen? Moet de consument haar uitgave patroon weer verruimen? Of moeten bedrijven meer innoveren en exporteren? De ene reactie lokt de andere uit. Waar ligt het begin om weer een bruisende economie te krijgen?

Lost de politiek alles voor ons op?
Deze vraagstellingen houden ook de kabinetsformatie flink in de greep. De verkiezingsuitslag was er duidelijk over. De burger hecht zowel waarde aan een gezonde economie als aan een goede sociale houding. Men wil veiligheid op straat, maar ook goede zorg. Onderwerpen die de gemiddelde burger belangrijk vindt. Een formatie van VVD en PvdA kan hier, mits zij nader tot elkaar willen komen, zeer succesvol worden met het nieuwe kabinet. Je kunt geen sociaal stelsel onderhouden, goede zorg leveren en de veiligheid vergroten als er geen gezonde economische werking is. Je hebt tenslotte euro’s nodig om de voorzieningen te financieren. Het heeft mij in de afgelopen weken regelmatig verbaast dat er wordt aangegeven vanuit de politiek dat de zorg duurder wordt. De pensioenleeftijd moet structureel omhoog om de lastendruk te kunnen dragen. En het sociale stelsel voor werkelozen kan niet langer worden gehandhaafd. De staatskas kent een terugkerend effect van negatief balans. Een minder mooie erfenis en toekomst voor onze jeugd ligt in het verschiet. We moeten nu in actie komen. Alleen waar moeten we beginnen, vragen velen zich af.

Besparen is blijkbaar niet de gouden sleutel!
Hedenochtend kreeg ik tijdens een conference call met een collega het idee voor dit blog. Wat namelijk opvalt is dat de huidige generatie bestuurders en politici sterk gericht zijn op besparen, besparen en besparen. Wekelijks vallen er flink wat ontslagen in het bedrijfsleven. De burger wordt meer en meer onzeker over de inkomsten. Het plafond van 450.000 geregistreerde werkelozen is al bereikt. Hierbij zijn nog niet de vele ‘verborgen werkelozen’ in de bestaande zelfstandigen populatie, de zogenaamde ZZP’ers meegeteld. De kosten die gemoeid zijn met het sociale stelsel zijn significant. De werkende populatie moet deze kosten wel ophoesten. Verminder je het aantal werknemers dan neemt de inkomstenbron voor de overheid ook af. Met als gevolg een lager inkomen, hoge ontevredenheid bij de mensen en een groot gebrek aan vertrouwen in de economie. Kortom de geldstromen nemen af of vallen zelfs stil (bouw). De verlaging van de overdrachtsbelasting heeft niet het stimulans kunnen geven aan de woningmarkt als verwacht.De opkomende verhoging van de BTW met 2% is inmiddels bestempeld als een opgelegde ‘ordinaire’ verhoging van de kostprijs, zonder dat deze kan worden doorberekend aan de eindgebruikers. De enige die hinder ondervindt van de wijziging van de BTW is de middenstander die al moet sappelen. De doorberekening richting de klanten (eindgebruikers van de dienst en/of product) gaat vanwege concurrentie positie bij 80% van de bedrijven niet lukken. Weer een deuk in het vertrouwen van werkend Nederland. Er moet toch ergens een manier te vinden zijn om het geheel ten positieve te kenteren.

Wat leidt nu tot al die onzekerheid?
Een eenvoudige vraag, doch het antwoord is complex. “Geef ons dagelijks brood” is een passage uit ‘Onze Vader’. Een eeuwenoud gebed waar uit blijkt dat onzekerheid al ook eeuwen speelt. Ontneem de burger zijn kans om inkomen te verwerven en het gevolg is dat zij op de spaarcentjes gaan letten. “De tering naar de nering zetten” betekent letterlijk besparen op wat mogelijk is. Een economische regel die overal op van toepassing is. Wil je het vertrouwen bij de burger terugbrengen dat moet er eerst worden gekeken hoe deze een inkomen kan blijven verwerken. Het zelfde geldt in grotere mate voor het bedrijfsleven. De economie is een vicieuze cirkel en te vergelijken met de ecologie. Door het wegnemen van één element, één schakel in het geheel, verbreekt de cirkel en houdt het zichzelf niet meer in stand. In de cirkel van de economische natuurwet zorgen besparingen niet voor ‘verse’ aangroei maar bewerkstelligen slechts een verkleining van de cirkel. Het gemis moet worden gecompenseerd. Soms lukt dit, behalve in de huidige situatie. De financiële impact van de bankencrisis, de continuïteit in uitstroom van financiën naar aandeelhouders, de extreme salarissen bij grote zorginstellingen en woningbouwmaatschappijen en last but not least het tot op het bot snijden bij bedrijven door massaontslagen zorgen niet voor innovatie, verhoging van verkoop en groei van het vertrouwen bij de burger. De onzekerheid neemt alleen maar toe.

Nieuwe ontwikkelingen vragen om een andere wijze van denken!
Laten we beginnen bij de bron van onze economie, het bedrijfsleven. Om weer tot verkoop te komen, moet je als bedrijf beschikken over goede verkopers. Mensen die enthousiast het verhaal over de bühne weten te brengen over de producten of diensten van het bedrijf. De negatieve effecten van reducties moeten zij koste wat het kost negeren bij de klantcontacten. Zij moeten het vertrouwen uitademen dat het bedrijf de producten en/of diensten kunnen leveren. Wanneer zij het vertrouwen missen dan stralen zij dit uit. Met als gevolg dalende verkoop, lagere omzet en nieuwe besparingen moeten de kosten verder drukken. Tot het moment dat er niets meer te besparen valt en het bedrijf op een faillissement afkoerst. De arbeidskosten maken een substantieel deel uit van de exploitatiekosten van een bedrijf. Weet je slimme oplossingen voor het ‘efficiënt’ en ‘goedkoop’ laten verrichten van arbeid te benutten, dan maak je als bedrijf een grote kans om te overleven in moeilijke tijden. De toverwoorden als ‘offshoring’, ‘nearshoring’ en ‘outsourcing’ hebben tot op heden niet overal geleid tot gewenste resultaten. Waar het voorheen voor niet-kernactiviteiten normaal was, is men de laatste jaren ook kernactiviteiten buiten het bedrijf gaan brengen. Het bestaansrecht van het bedrijf (“Wat is de maatschappelijke rechtvaardiging van het bestaan”) is hierdoor ernstig in het geding gekomen. De roep om weer een productieland te worden, klinkt al met grote regelmaat. Het zelfde geldt voor dienstverlenende bedrijven en overheden. Kennis inhuren zonder zelf over de noodzakelijk kennis te beschikken zorgt voor problemen. We moeten weer terug naar de vraag ‘Waartoe zijn wij als bedrijf op aarde?’.

Wil de echte ondernemer opstaan?
Het ondernemerschap begint altijd met de vraag: “Wat ga ik de wereld brengen met mijn onderneming?”. Een flinke dosis enthousiasme is dan nodig om, als die vraag eenmaal is beantwoord, invulling te geven aan het ondernemerschap. Of het nu gaat om het produceren van een innovatief product of cruciale dienstverlening, alvorens er geld gaat stromen, moet er verkocht worden. Daar komt het enthousiasme om de hoek kijken. Frank van Leer, Top Sales Trainer, verwoordde het in Business Class van 23 september erg duidelijk. Als je niet weet wat je verkoopt, als je niet weet wie je klant is, als je niet doorzet bij de eerste ‘Nee’, dan gaat het je niet lukken om succesvol te worden. Het enthousiasme moet je dus intrinsiek weten te stimuleren. Je moet telkens weer de energie weten op te wekken om nieuwe gesprekken aan te gaan alsof het weer het eerste gesprek is. Alleen dan gaat het lukken om nieuwe klanten te verwerven of nieuwe opdrachten bij bestaande klanten te verkopen. Of je het nu met een duur woord ‘Sales Manager’ noemt of in onze mooie taal ‘Verkoper’, het komt er op aan dat de klant jouw dienst of product wil kopen. De meer complexe verkooptechnieken als ‘activeren van latente behoefte’ komen in de vervolgstap. Daarvoor moet je het vak ‘verkoop’ verstaan. Concreet zorgt verkoop voor productie, zorgt voor werkgelegenheid en voor terugkeer van het vertrouwen. Nu maar hopen dat het ondernemersklimaat in Nederland gaat worden gestimuleerd door de overheid. Vele mensen zijn nog enthousiast genoeg… U ook?

Moraal van dit verhaal…
Het efficiënt inrichten van de bedrijfsvoering is een continu proces. Het leveren van de beste producten/diensten tegen de beste prijs is gezond ondernemerschap. Wanneer je echter alleen nog maar oog hebt voor het continu verbeteren van het interne proces dan verlies je de aandacht voor de klanten. Het enthousiasme over het product of dienst neemt dan af. Komt de klant in contact met een nieuwe enthousiaste verkoper van de concurrent dan verlies je de klant of krijg je geen nieuwe opdrachten meer. Het moraal… De economie kan weer op gang komen als we vol enthousiasme onze schouders eronder zetten en nieuwe klanten, buiten de bestaande klantenkring, weten te werven… met een flinke dosis enthousiasme…

AMSTERDAM – De verkiezing komt gestaag dichterbij. Het strijden om de stemmen is al in volle gang. De politieke congressen om tot de definitieve lijsten en verkiezingsprogramma’s te komen lijken nu al op overwinningsfeestjes. De peilingen van Maurice de Hond laat duidelijke verschuivingen zien in het stemgedrag van mensen. Duidelijk is dat perceptie (red. de individuele, subjectieve ervaring van de werkelijk) bij de gemiddelde burger flink wordt gemanipuleerd door uitspraken van de verschillende politici. Komende zomer worden de herhalingen van televisieprogramma’s opgeschort om plaats te maken voor de politieke debatten die gehouden gaan worden in aanloop naar 12 september. In het blog van vandaag ga ik in op één belangrijke vraag die centraal staat voor de economische ontwikkeling van ons land. Hoeveel mensen kunnen we in Nederland (of eigenlijk in heel Europa) op welke wijze mobiliseren om arbeid te verrichten in de komende jaren?


Nederland is een welvarend land! De Nederlandse Grondwet, aangevuld met alle andere wetgeving, vormt de ruggengraat om onze samenleving ook leefbaar te houden. Het begint allemaal bij artikel 1 van de Nederlandse Grondwet: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Het artikel is de grondvest van het liberale gedachtegoed en de basis van onze verzorgingsstaat. Iedereen in Nederland heeft het recht om op basis van dit artikel bescherming te krijgen tegen ongelijke behandeling. Anderzijds heeft iedereen de plicht om actief bij te dragen aan voorkomen en bestrijden van ongelijke behandeling.
Het artikel wil niet zeggen dat ieder mens gelijk is of moet zijn! Het schrijft voor hoe mensen in dit land elkaar behoren te behandelen. Het gedrag van de mens is het uitgangspunt…

Stemmen verwerven is een kunst apart…
De partijprogramma’s van de politieke partijen staan weer bol van ambitieuze plannen op het gebied van uitbreiden van werkgelegenheid, verbeteren van het sociaal stelsel en stimuleren van economische ontwikkelingen. Waar de ene partij meent dat de ‘pot’ onuitputtelijk is, stelt de andere partij vast dat de ‘pot’ leeg is. Wat moet je als burger geloven? In de meeste gevallen hebben beide partijen gelijk! Het verschil zit ‘m in de tijdgeest van de te realiseren plannen. Het is met recht appels met peren vergelijken als je de partijprogramma’s leest en probeert te begrijpen. Je moet je daarnaast ook nog eens laten leiden door hetgeen de politici zeggen.
De factoren die meespelen om een mening en beeld, leidend tot een uit te brengen stem, te vormen gaan verder dan de partijprogramma’s en uitspraken van de toonaangevende dames en heren. Iedere politicus heeft zijn of haar “eigen” stemmers. De persoonlijke uitstraling, verbale talenten en aanwezige kennis en kunde van de politicus vullen de partijprogramma’s aan en moeten gezamenlijk leiden tot verwerven van méér stemmers. De motivatie om te kiezen voor een partij is vaak gebaseerd op een specifiek persoon. Al wordt de keuze ook nog eens sterk bepaald door afkomst, maatschappelijke status, financiële situatie en ervaringen in de huidige samenleving. Het uitoefenen van het recht van stemmen is duidelijk geen eenvoudige zaak.

Het vertrouwen van de stemmer…
De sociale en economische ontwikkelingen in Nederland stemt veel burgers ontevreden. De crisis in de bankenwereld heeft er zelfs voor gezorgd dat het consumentenvertrouwen zeer laag is. De economie komt piepend en krakend tot stilstand. Grote organisaties voeren harde reorganisaties door en ontslaan massaal mensen op de werkvloer. Consumenten worden hierdoor nog voorzichtiger en geven nog minder uit. Het neerwaartse spiraal draait… om te voorkomen dat het een draaikolk wordt, moeten wij in actie komen.
Het is een vicieuze cirkel welke onderbroken moet worden. We kunnen van de Nederlandse overheid verwachten dat het de problemen gaat oplossen, maar dat is een ijdele hoop! Onze democratie en partijenstelsel laat niet toe dat er verder wordt nagedacht dan één kabinetsperiode. In de verkiezingsstrijd wordt wel verwezen naar lang termijn, echter alles is gericht op kort termijn. Er moeten significante veranderingen worden doorgevoerd op de arbeidsmarkt. In de komende 25 jaar wijzigt de verhouding werkenden/niet-werkenden zeer substantieel. Van iedereen mag verwacht worden dat zij de plicht invullen om maatschappelijk te participeren…

Van hangmat naar vangnet…
De rapportages van het Centraal Bureau Statistieken (CBS) liegen er niet om. De hoeveelheid mensen die niet actief meer hoeven, willen, kunnen of mogen deelnemen aan het arbeidsproces stijgt noemenswaardig. Concreet betekent het dat er steeds minder mensen de last moeten dragen van het sociale stelsel waar de niet-werkenden op aangewezen zijn. De linkse partijen kiezen ervoor om de belastingdruk op de werkenden te verhogen, terwijl het (her)activeren van arbeidscapaciteit nagenoeg onbespreekbaar is. We mogen géén aanslag doen op ons sociaal stelsel, want iedereen moet de gelegenheid hebben om gebruik te maken van dit stelsel. Fraude is aan de orde van de dag en toch wil men het stelsel in de huidige vorm in stand houden. Het stelsel in Nederland is kostbaar en in de nabije toekomst onbetaalbaar! Het is een hangmat geworden gevuld met mensen die geen enkele prikkeling meer hebben om aan het werk te gaan. De uitkeringen zijn té hoog, de vrijheid té groot en de dwang om weer aan het werkt te gaan veel té laag. Voor de goede orde, hiermee worden niet de mensen bedoeld die het recht op pensioen meer dan hebben verdiend! Zij mogen gaan uitrusten en genieten van de oude dag… Voor alle andere groepen is het tijd om uit de hangmat te komen!

Laten we duidelijk zijn!
Het standpunt is wel duidelijk. De liberale gedachtegang is dat een ieder voor zijn of haar inkomen moet willen zorgen. Daar waar degene (tijdelijk) niet in de gelegenheid is om zelfstandig voor een inkomen te zorgen, moeten wij als samenleving een vangnet hebben. Het karakter moet tijdelijk van aard zijn en slechts voorzien in de basisbehoeften van de mens. De piramide van Maslow (bron: Wikipedia) beschrijft de behoefte van de mens. Iedereen kan in de situatie terecht komen dat de meest primaire levensbehoefte voorop staat. Je bent echter wel ook zelf altijd verplicht om te zien hoe je zo goed en snel mogelijk weer actief kan deelnemen aan het arbeidsproces. Ook als je door beperkingen niet voor 100% kan werken!
Het is nodig dat de mentaliteit in Nederland gaat veranderen. Hoe meer mensen deelnemen aan het arbeidsproces, hoe breder de lasten verdeeld kunnen worden. We draaien ‘het probleem eens om!’. Als we er vanuit gaan dat iedereen die nu inactief is in het arbeidsproces, morgen met 200% energie weer deel gaat nemen aan het arbeidsproces.
Hoeveel mensen zijn dan in meer of mindere mate toe te voegen aan de werkende populatie? Zou de belastingdruk dan nog noodzakelijkerwijs verhoogd moeten worden? Of in boekhoudtechnische zin gezien, we verplaatsen iemand van de kostenkant naar de opbrengstenkant. Het mes snijdt dan aan meerdere kanten, t.w. de uitkering hoeft niet meer te worden betaald, de levensvreugde van de persoon neemt toe door invulling van eigen levensbehoefte (verwerving eigen middelen), méér besteedbaar inkomen betekent ook méér uitgaven en daardoor economische stimulans en kansen voor bedrijven. Waarom wordt daar dan niet nog steviger op ingezet?

Flexibilisering arbeidsmarkt is noodzaak!
Het is niet zo dat er niets gebeurd. De stappen die nu worden genomen lijken op het eerste gezicht wel op ‘harde maatregelen’ maar blijken slechts een schim te zijn. De arbeidsmarkt moet serieus veranderen wil het weer kansen bieden aan mensen die nu niet actief zijn. De denkwijze over het (her)activeren van arbeidscapaciteit verschilt sterk tussen tussen de politieke partijen. De een wil de vaste baan vasthouden terwijl de andere naar een volledig vrij model wil.
De gulden middenweg (politieke correctheid) is om mensen te stimuleren anders te denken en de situatie in Nederland te scheppen dat arbeid in flexibele vorm kan worden uitgevoerd. Hiervoor moeten de komende jaren de nodige acties worden genomen door het nieuwe kabinet. De zelfstandige professional, inmiddels al meer dan 745.000 mensen in Nederland, moet de gelegenheid krijgen om enerzijds een eigen inkomen te verwerven en anderzijds beschermd worden tegen allerlei negatieve effecten van buitenaf. Wetgeving moet worden aangepast wil er gelijkheid voor een ieder ontstaan.
Bedrijven moeten op een andere wijze “het uit laten voeren van arbeid” invullen. Zet mensen in op activiteiten in plaats van een baan! Door niet meer generiek te denken, maar specifiek in te zetten, stimuleer je mensen om te groeien in de piramide van Maslow. Doen waar je goed in bent en laten wat je niet kunt.

Hoe? Ga je passie achterna… Laat je niet van jouw doelen afhouden…

Als Mozes/Mohammed* niet naar de berg komt, dan komt de berg wel naar Mozes/Mohammed*!“. Je bent verantwoordelijk voor jouw eigen toekomst. De kapitein van jouw eigen schip. De koers bepaal je zelf. De storm die je op iedere wereldzee tegenkomt moet je zelf trotseren. En als de nood het hoogst is, is de redding nabij…

Het blog is bedoeld om je aan het denken te zetten. Jouw kaders te verruimen, om verder te kijken dan je neus lang is. Maar ook vooral om je in de spiegel te laten kijken en jezelf de vraag te stellen:”Wat maakt mij nu gelukkig?” Wie houdt je tegen om de stappen te nemen die je gelukkig maken?

Wens je veel wijsheid bij het maken van jouw (levens/politieke) keuze! Het grondrecht dat iedere Nederlander heeft ongeacht godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht…

* De gezegde is in religieuze zin neutraal, kies wat voor jou van toepassing is…